Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Σεισμογράφος Lego από το 4ο Γυμνάσιο Βόλου

Hosted by OSOS , contributed by giproias on 17 May 2021

Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη από πλευράς σεισµικότητας και την έκτη παγκοσµίως. Η γεωγραφική της θέση συμπίπτει με περιοχή του πλανήτη μας όπου λαμβάνουν χώρα μεγάλα γεωτεκτονικά φαινόμενα όπως η σύγκλιση της Αφρικανικής με την Ευρω-ασιατική λιθοσφαιρική πλάκα με αποτέλεσμα τη μεγάλη σεισμικότητα που παρατηρείται στη περιοχή αυτή. Η ομάδα των παιδιών προσομοίασε με την κεντρική μονάδα του Lego Ev3 Mindstorms και έναν αισθητήρα απόστασης (ultrasonic) σε περιβάλλον πειράματος την γραφική απεικόνιση ενός σεισμού, εν συνεχεία το κατέβασμα του αρχείου μετρήσεων σε αρχείο που διαβάζεται με το πρόγραμμα Ms Excel και τα κατάλληλα γραφήματα. Με το νομογράφημα και έχοντας πειραματικές μετρήσεις δύο μεταβλητών μπορούμε να υπολογίσουμε τις υπόλοιπες και να έχουμε τη διάρκεια, το μέγεθος, το πλάτος αλλά και την απόσταση από το επίκεντρο. Βέβαια, είναι ένας απλός τρόπος μέτρησης και καταγραφής ενός σεισμού αλλά και μία πρώτη προσπάθεια των παιδιών να κατανοήσουν και να καταγράψουν την σεισμική δραστηριότητα

Learning Objectives
Να περιγράφουν το φυσικό φαινόμενο του σεισμού, να περιγράφουν τη λειτουργία ενός σεισμογράφου, να κατανοούν τη χρησιμότητα του σεισμογράφου, να κατασκευάσουν έναν ψηφιακό σεισμογράφο, να πειραματιστούν με τον σεισμογράφο, να εργαστούν σε ομάδες

Σεισμός είναι μια ξαφνική μικρής διάρκειας δόνηση του εδάφους. Συνήθως συνοδεύεται από υπόκωφο ήχο.  Προκαλείται από ξαφνική διατάραξη της μηχανικής ισορροπίας των πετρωμάτων, από φυσικές αιτίες που βρίσκονται στο εσωτερικό της γης.

Η δόνηση του εδάφους (δεξιά-αριστερά, μπρος-πίσω, πάνω κάτω) έχει πλάτος που κυμαίνεται από μερικά χιλιοστά ως και 3 μέτρα. Το πλάτος της δόνησης καθορίζει και το μέγεθος του σεισμού, που το μετράμε Ρίχτερ.

Η χρονική διάρκεια της δόνησης κυμαίνεται, και μπορεί να φθάσει ως μερικά λεπτά της ώρας, ανάλογα με το μέγεθος. Όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος, τόσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι πρόκειται για ένα καταστροφικό φυσικό φαινόμενο (όταν το μέγεθος είναι μεγάλο) που προκαλεί απώλειες σε κτηριακές και άλλες κατασκευές αλλά και σε απώλειες ανθρώπων.

Χρησιμοποιούνται δύο κλίμακες μέτρησης. Η κλίμακα Ρίχτερ και η κλίμακα Μερκάλι.

Η κλίμακα ρίχτερ βασίζεται στο πλάτος της δόνησης και είναι λογαριθμική και ανεξάρτητη της απόστασης του σημείου γένεσης από το σημείο μέτρησης. 

Αύξηση του μεγέθους του σεισμού κατά μία ακέραια μονάδα της κλίμακας, συνεπάγεται:

Αύξηση του πλάτους της δόνησης κατά 101=10 φορές.

Αύξηση της ενέργειας που εκλύεται κατά 101.5=31.63 φορές.




 

Τα σεισμικά κύματα διαδίδονται στον στερεό φλοιό της Γης και διακρίνονται σε δύο κύρια είδη που καταγράφονται στους σεισμογράφους.

  1. Τα επιμήκη (τύπος P) δηλαδή πυκνώματα και αραιώματα με σταθερό πλάτος που είναι τα γρηγορότερα και συνεπώς τα πρώτα που αναγράφονται από τα σεισμόμετρα.

p.PNG

  1. Τα εγκάρσια (τύπος S), δηλαδή σταθερής συχνότητας αλλά αυξομειούμενου πλάτους.

S.PNG

Ως ομάδα, αποφασίσαμε τη δημιουργία μιας ψηφιακής κατασκευής με υλικά προσιτά, χωρίς κόστος που μπορούν εύκολα να βρεθούν στο χώρο του σχολείου ώστε να μπορεί να κατασκευαστεί. Στόχος είναι η εξοικείωση των μαθητών με το φυσικό φαινόμενο του σεισμού και η ενημέρωσή των συμμαθητών τους αλλά και των υπολοίπων εκπαιδευτικών και των γονέων σχετικά με τα μέτρα προστασίας. 

Τι θέλουμε να πετύχουμε με το συγκεκριμένο project? 

Ποιοι είναι οι διδακτικοί στόχοι:

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 

Α) Γνώσεις 

● να περιγράφουν με απλά λόγια το φαινόμενο του σεισμού 

● να κατανοούν και να περιγράφουν τη λειτουργία των βασικών μερών ενός σεισμογράφου 

● να κατανοούν τη χρησιμότητα ενός σεισμογράφου 

Β) Ικανότητες 

● να εμπλακούν σε διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων 

● να κατασκευάσουν ένα ρομποτικό σεισμογράφο με το Kit ρομποτικής Lego Mindstorms EV3, που να προσομοιώνει τη λειτουργία ενός πραγματικού σεισμογράφου 

● να εφαρμόσουν τις βασικές προγραμματιστικές αρχές για τη λειτουργία του ρομποτικού σεισμογράφου ● να πειραματιστούν με τη λειτουργία ενός σεισμογράφου σε διαφορετικές κάθε φορά, συνθήκες

Γ) Στάσεις 

● Να εργάζονται ομαδοσυνεργατικά για την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων 

● Να ενδυναμώσουν το αίσθημα συλλογικής ευθύνης , ως μέλη μιας ομάδας, μέσα από τις δραστηριότητες που καλούνται να περατώσουν. ● Να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στην επιστήμη

Η ομάδα των παιδιών προσομοίασε με την κεντρική μονάδα του Lego Ev3 Mindstorms και έναν αισθητήρα απόστασης (ultrasonic) σε περιβάλλον πειράματος την γραφική απεικόνιση ενός σεισμού, εν συνεχεία το κατέβασμα του αρχείου μετρήσεων σε αρχείο που διαβάζεται με το πρόγραμμα Ms Excel και τα κατάλληλα γραφήματα. Με το νομογράφημα και έχοντας πειραματικές μετρήσεις δύο μεταβλητών μπορούμε να υπολογίσουμε τις υπόλοιπες και να έχουμε τη διάρκεια, το μέγεθος, το πλάτος αλλά και την απόσταση από το επίκεντρο. Βέβαια, είναι ένας απλός τρόπος μέτρησης και καταγραφής ενός σεισμού αλλά και μία πρώτη προσπάθεια των παιδιών να κατανοήσουν και να καταγράψουν την σεισμική δραστηριότητα

Παρακάτω φαίνεται μία αναπαράσταση του σεισμογράφου:

Πείραμα

Το πείραμα αποτελείται από τα παρακάτω μέρη:

  1. παίρνουμε δεδομένα για 60’’, χρησιμοποιώντας τον αισθητήρα ultrasonic για μέτρηση σε cm/s

  2. Περνάμε τα δεδομένα σε ένα φύλλο excel και στην συνέχεια περώντας τις τιμές σε νομογράφημα μπορούμε να έχουμε την ένταση της σεισμικής δραστηριότητας αλλά και την απόσταση από το σημείο που βρισκόμαστε. Δεν μπορούμε να έχουμε την ακριβή γεωγραφική θέση του επίκεντρου παρά μόνο χιλιομετρικά. Για να έχουμε την ακριβή θέση θα χρειαστούμε και άλλους δύο τουλάχιστον σταθμούς ώστε χαράζοντας τους απολλώνειους κύκλους στο σημείο που τέμνονται θ έχουμε και την ακριβή θέση του σεισμού.

  3. Ο κατακόρυφος άξονας περιέχει δεδομένα απόστασης από τον αισθητήρα που στο πείραμά μας έχουμε ορίσει να μετράει πάνω από 5cm/sec. Στο οριζόντιο άξονα είναι ο χρόνος σε sec. Παρακολουθούμε λοιπόν την ταλάντωση του σεισμού όταν παίρνει τις μέγιστες τιμές του και στην συνέχεια πως «σβήνει» σύμφωνα με το γράφημα. Παραθέτουμε ακόμη ένα σεισμογράφημα, προχωρόντας ένα βήμα παραπέρα. Δημιουργήσαμε μία στατιστική ανάλυση όπως φαίνεται και στην εικόνα και επίσης κάναμε γραμμική παλινδρόμησηγια να βρούμε την εξίσω που απεικονίζει την καμπύλη και πως συσχετίζονται.

ΝΟΜΟΓΡΑΜΜΑ.PNG

Οι μαθητές συνέλεξαν πληροφορίες και ενημερώθηκαν για το πώς δημιουργούνται οι σεισμοί, πως μετριέται η ένταση τους , τον τρόπο με τον οποίο καταγράφονται και τα μέτρα προστασίας που θα πρέπει κάθε φορά να τηρούνται από τους πολίτες. 

Αναζήτησαν πληροφορίες για τεχνικά θέματα που αφορούσαν την κατασκευή και τη λειτουργία του σεισμογράφου.

Τα παιδιά προσπάθησαν να βρουν ένα τρόπο για να μετρήσουν τους σεισμούς. Η ιδέα τους βασίζεται στην αλλαγή της απόστασης ενός αισθητήρα σε σταθερό σημείο και της μετατόπισης επιφάνειας όταν γίνεται σεισμός. Η αλλαγή αυτή μετατρέπεται σε κυματομορφή με κατάλληλο λογισμικό και εν συνεχεία γίνεται επεξεργασία μέσω νομογραφήματος. Επίσης τα παιδιά ενημερώθηκαν για τα μέτρα προφύλαξης και δημιουργήσαμε μία ομάδα που πάει σε σχολεία σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση για ενημέρωση των παιδιών και επίδειξη του σεισμογράφου που κατασκεύασαν. 

 
 
 

Βιβλιογραφία

http://botbench.com/blog/2013/01/08/comparing-the-nxt-and-ev3-bricks/

http://www.geo.auth.gr/courses/ggp/mth1063e/pdf/7th_Chapter.pdf

ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗΣ–Α.Π.ΘΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΕΙΣΜΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 6ο Σεισμομετρίαhttp://www.geo.auth.gr/211/pdf/Mathima_7_Megethos_Seismon.pdf

California State University, Long Beach
Geography 458/558: Hazards and Risk Assessment, Earthquake Magnitude http://web.csulb.edu/~rodrigue/geo g458558/labs/nomogram.html

How Does a Seismograph Work?  https://geoalliance.asu.edu/sites/default/files/LessonFiles/Haarala/Earthquake/HaaralaEarthquakeS.pdf

Earthquake seismology    http://www.ndma.gov.pk/sep/researchpapers/r3.pdf

"Οι σεισμοί της Ελλάδας", Παπαζάχος και Παπαζάχου, 1999, Εκδόσεις Ζήτη

http://civilprotection.gr/el/%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF